Ερωτήσεις και απαντήσεις για τα φάρμακα

Τα φάρμακα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ως προς την τιμολόγησή τους: η πρώτη περιλαμβάνει εκείνα που κυκλοφορούν με πατέντα αποκλειστικότητας, είναι δηλαδή πρωτότυπα φάρμακα. Για διάστημα δέκα ετών από την αδειοδότησή τους και την τιμολόγησή τους κανείς δεν μπορεί να φτιάξει ένα ίδιο φάρμακο (με την ίδια δραστική ουσία). Οταν λήξει αυτό το χρονικό διάστημα της προστασίας, αυτά τα φάρμακα μπαίνουν στην κατηγορία off patent. Από τη λήξη της προστασίας οποιαδήποτε εταιρεία μπορεί να φτιάξει «αντίγραφα» φάρμακα, δηλαδή τα γενόσημα. Πρόκειται δηλαδή για σκευάσματα με την ίδια δραστική ουσία του πρωτοτύπου.

Τα πρωτότυπα φάρμακα τιμολογούνται βάσει του μέσου όρου  που προκύπτει από τις τρεις χαμηλότερες τιμές τις οποίες έχει λάβει το κάθε πρωτότυπο φάρμακο στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Οταν μπαίνουν στην κατηγορία off patent αυτομάτως η τιμή τους μειώνεται κατά 50%. Εως τώρα, τα γενόσημά τους τιμολογούνται στο 80% των off patent. Συνεπώς, έστω ότι ένα πρωτότυπο φάρμακο κοστίζει 100 ευρώ (με την προστασία της πατέντας). Ως off patent η τιμή του πέφτει στα 50 ευρώ και έως τώρα τα γενόσημά του έχουν τιμή 40 ευρώ. Πρέπει να επισημανθεί ότι η τιμή των 40 ευρώ του παραδείγματος ορίζεται ως μέγιστη τιμή. Η εταιρεία παραγωγής, μπορεί αν θέλει – για λόγους ανταγωνιστικότητας – να το πουλήσει και φθηνότερα, αλλά δεν μπορεί να το διαθέσει ακριβότερα.

Αλλάζει η τιμολόγηση των off patent φαρμάκων και των γενοσήμων τους. Ομως η αλλαγή δεν αφορά το σύνολο των φαρμάκων αυτών των κατηγοριών, αλλά όσων έχασαν την πατέντα τους μετά την 1/1/2012 και των γενοσήμων τους. Ετσι, με την τροπολογία Γεωργιάδη τα γενόσημα θα κοστολογούνται στο 65% των off patent. Συνεπώς, το γενόσημο που έως τώρα κόστιζε 40 ευρώ, θα πωλείται προς 32,5 ευρώ. Για τα προ του 2012 πρωτότυπα και off patent θα υπάρξει η πρόβλεψη για οριζόντια μείωση τιμών περίπου κατά 15% – θα προσδιορισθεί με υπουργική απόφαση – ενώ τα γενόσημα αυτής της κατηγορίας θα πέσουν στο 70%-75% των off patent αναφοράς τους.

Για εφέτος η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη έχει προσδιορισθεί στα 2,5 δισ. ευρώ. Και όμως, το 2009 ήταν 5,6 δισ. ευρώ. Για το 2014, μετά τις μειώσεις που θα επιφέρουν οι ρυθμίσεις της τροπολογίας Γεωργιάδη, η δαπάνη θα πέσει στα 2 δισ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά την κατανομή των δαπανών, εφέτος περίπου 900 εκατ. ευρώ πηγαίνουν στα off patent, 600 εκατ. στα γενόσημα και περίπου 1 δισ. ευρώ στα πρωτότυπα, εντός προστασίας της πατέντας, φάρμακα.

Το ποσό για τα φάρμακα που προϋπολογίζεται κάθε φορά αποτελεί «ταβάνι» για την πληρωμή των φαρμακευτικών εταιρειών. Αν αυτό το ποσό ξεπεραστεί, τότε τίθεται σε εφαρμογή η δικλίδα του clawback, υπέρ του Δημοσίου. Πρακτικά ό,τι υπερβαίνει την προϋπολογισθείσα δαπάνη για φάρμακα καλύπτεται από τις εταιρείες, που δεν θα αποζημιωθούν για τις όποιες υπερβάσεις.

Η εντυπωσιακή συρρίκνωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης έχει επιτευχθεί κυρίως από τις παρεμβάσεις στην τιμολόγηση των φαρμάκων. Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση όμως είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί περίπου κατά 20% και ο όγκος των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, καθώς πριν από την εφαρμογή της γινόταν χωρίς κανέναν απολύτως έλεγχο. Εχει διαπιστωθεί ότι γράφονταν αντισυλληπτικά για άνδρες ή Βιάγκρα σε γυναίκες. Πλέον, οι έστω δειγματοληπτικοί έλεγχοι και οι διασταυρώσεις στο ηλεκτρονικό σύστημα αλλάζουν τα δεδομένα.

Η τιμολόγηση των φαρμάκων γίνεται με βάση τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών του στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αν λοιπόν ένα φάρμακο φτηνύνει στην Ελλάδα επηρεάζει αυτόματα αυτόν τον μέσο όρο και στις υπόλοιπες χώρες, προκαλώντας έτσι και την αντίδραση των φαρμακοβιομηχανιών.

Αυτή τη στιγμή το μερίδιο των γενοσήμων δεν ξεπερνά το 20%. Στόχος, όμως, είναι να φθάσει σταδιακά το 70% – σε αυτό το επίπεδο βρίσκεται ήδη η Γερμανία. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα μάλιστα (IMS Health) οι τιμές των γενοσήμων στην Ελλάδα είναι οι υψηλότερες στην Ευρώπη και αυτό αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στη διείσδυσή τους στην αγορά.

Αυτό δεν έχει συμβεί έως σήμερα αν και κάποιες φορές απειλήθηκε – πράγμα που δείχνει ότι εξακολουθεί να υπάρχει κέρδος για τις επιχειρήσεις. Αντιθέτως, σύμφωνα με παράγοντες της φαρμακευτικής αγοράς, νέα φάρμακα περιμένουν να τιμολογηθούν προκειμένου να κυκλοφορήσουν και στην Ελλάδα. Οπως λένε, το καλοκαίρι μπήκαν στην αγορά 100 καινούργια – πρωτότυπα – φάρμακα, αλλά δεν μπήκαν στις λίστες των συνταγογραφούμενων από τα Ταμεία, άρα όποιος θέλει να τα πάρει θα πρέπει να τα πληρώσει από την τσέπη του, ενώ δεκάδες άλλα περιμένουν να τιμολογηθούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες για να κυκλοφορήσουν, την ώρα που διατίθενται ήδη κανονικά στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.