Ο καπνός βλάπτει (και) τον πολιτισμό

καπνός βλάπτει (και) τον πολιτισμό
Η στρεβλή αντίληψη για το συλλογικό συμφέρον που υιοθετούν οι καπνιστές

Ζέττα Μακρή | εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ|

Δεν καπνίζω αλλά έχω φίλους καπνιστές. Σέβομαι την εξάρτησή τους και σέβονται το δικαίωμά μου να ζήσω χωρίς νικοτίνη. Κάπως έτσι, συνυπάρχουμε ωραία στις εξόδους μας, στις διακοπές μας, στα σπίτια μας όταν μαζευόμαστε. Δεν είναι τόσο δύσκολο, αρκεί να συντρέχουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις. Να υπάρχει, δηλαδή, ένας κοινός ορισμός των βασικών εννοιών σε μια ευρωπαϊκή δημοκρατία: Πού αρχίζουν και πού τελειώνουν τα όρια της προσωπικής ελευθερίας, τι θα πει κοινωνικός πολιτισμός, αν η εφαρμογή του νόμου είναι στη διακριτική μας ευχέρεια ή όχι, αν είναι επαναστατική πράξη το τσιγάρο σε κλειστούς χώρους, αν είναι βία ή όχι ο καταναγκασμός στο παθητικό κάπνισμα.
Η μη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου στη χώρα μας είναι σύμπτωμα μιας πολύ βαθιάς παθογένειας που συνδέεται με μια στρεβλή αντίληψη για το συλλογικό συμφέρον, το οποίο ταυτίζεται, για πολλούς ή και τους περισσότερους, με το ατομικό συμφέρον. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι οι καπνιστές θεωρούν ότι η δική τους δυνατότητα να καπνίζουν παντού είναι σημαντικότερη από το δικαίωμα των άλλων να μην υφίστανται τις βλαβερές συνέπειες του καπνού. Και επιβάλλουν τη θέλησή τους ακριβώς επειδή η λειτουργία των κανόνων στην πατρίδα μας είναι έννοια σχετική. Κερδίζουν οι περισσότεροι ή όποιοι φωνάζουν περισσότερο. Αλλωστε, στις μάχες εναντίον της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου πρωτοστάτησαν προσωπικότητες της τέχνης και της διανόησης που απενοχοποίησαν με τη στάση τους όσους είχαν κάποια ηθικά διλήμματα, σε σχέση με το αν είναι σωστό ή όχι να προπαγανδίζει κανείς τη νικοτίνη που σκοτώνει.

Ολη η συζήτηση που έχει γίνει για το θέμα αυτό είναι κάπως σαν τον τσιγαρόβηχα, πολύ ενοχλητική για όσους ακούνε. Το κάπνισμα είναι κάτι αντικειμενικά κακό και αυτό δεν μπορεί να αμφισβητηθεί στα σοβαρά. Τις επιπτώσεις του υφίσταται καθένας που καπνίζει ατομικά αλλά και όλοι μαζί μέσα από την επιβάρυνση του συστήματος υγείας, αφού οι καπνιστές αρρωσταίνουν περισσότερο και βαρύτερα.
Η μη εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου στη χώρα μας είναι σύμπτωμα μιας ακόμη πολύ βαθιάς παθογένειας που συνδέεται με μια στρεβλή αντίληψη για την έννοια της ευνομούμενης πολιτείας. Οταν διαπιστώνει κανείς ότι καπνίζουν σε αστυνομικά τμήματα, σε δικαστήρια, ακόμη και στο εντευκτήριο της Βουλής, χωρίς να επιτρέπεται, αλλά και χωρίς τελικά να απαγορεύεται, εύκολα θα πιστέψει ότι οι νόμοι ψηφίζονται για να εφαρμόζονται από όσους δεν μπορούν να τους αποφύγουν. Αλλωστε, υπάρχουν δεκάδες άλλα παραδείγματα που επιβεβαιώνουν αυτήν τη θεωρία.

Η κυβέρνηση αποφάσισε να προσπαθήσει για την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου. Το σκεπτικό είναι ότι όσοι παρανομούν θα πληρώνουν. Πολύ δίκαιο, πολύ λογικό, πολύ δημοκρατικό. Και ένα βήμα για την αλλαγή νοοτροπίας: Πώς τοποθετούμαστε απέναντι στους άλλους; Θέλουμε αρμονική κοινωνική συμβίωση με καθολική αποδοχή των κανόνων της έννομης τάξης; Είναι όλα δικά μας; Και τα δικά σας δικά μας;
Είναι δύσκολο, έχει πολιτικό κόστος, θέλει πείσμα και πάθος, δεν πρόκειται να ενισχύσει τη δημοτικότητα όσων εμπλέκονται στο εγχείρημα, κάθε άλλο, μπορεί να υπάρξουν φαινόμενα ανυπακοής, να βγουν μπροστά έξαλλοι καπνιστές που θα υπόσχονται ανένδοτο αγώνα, ίσως να βρεθούν και νέα επιχειρήματα υπέρ της «ελληνικής εξαίρεσης», μπορεί και να γίνει το τασάκι σύμβολο αντιμνημονιακής αντίστασης – όμως αξίζει τον κόπο.
Η Ζέττα Μακρή είναι υφυπουργός Υγείας