«Αυτορρύθμιση» της κρίσης και του χάους

Tης Τασουλας Kαραϊσκακη

Εξοργιστική η απουσία του κράτους στο εξής απαράδεκτο. Η κρίση «παγώνει» την αγορά, οι τιμές δεν πέφτουν και η αισχροκέρδεια, που εκτινάσσει μαζί με μεσάζοντες και καρτέλ τις τιμές, καλά κρατεί.

Κι ενώ οι ειδικοί λένε ότι η μείωση των τιμών είναι η πιο ορθή «άμυνα» στην κρίση, πολλοί επιμένουν να τις διατηρούν υψηλά ή και περαιτέρω να τις αυξάνουν. Σε τουρισμό και οικοδομή, σοβεί αδικαιολόγητη ακρίβεια. Οι ξενοδόχοι δεν θέλουν να κατεβάσουν τις τιμές «για να μην πέσει η ποιότητα». Ισως, όσον αφορά τους Ελληνες τουρίστες. Διότι για τους ξένους τις μειώνουν πιεζόμενοι από τους πράκτορες (από τους Ρώσους στη Χαλκιδική, από τους Βρετανούς στα Δωδεκάνησα…) υπολογίζοντας ν’ «ανακάμψουν» με τους ντόπιους. Οι κατασκευαστές κατοικιών, από την άλλη, έχοντας απόθεμα τα παλαιά μεγάλα κέρδη, αναμένουν να καμφθεί η… αντίσταση των αγοραστών. Οι αγοραπωλησίες ακινήτων μειώθηκαν κατά 33,5%, αλλά οι τιμές στην Αττική έπεσαν μόνο κατά 1,4% στο πρώτο τρίμηνο του 2009, σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος. Οσο για τους βενζινοπώλες, συστηματικά κερδοσκοπούν. Ενώ η τιμή του πετρελαίου έπεσε (κατά 45 δολάρια περίπου) και το ευρώ ανέβηκε έναντι του δολάριου (κατά τους ειδικούς η τιμή της βενζίνης δεν θα έπρεπε να ξεπερνά τα 0,75 ευρώ το λίτρο), εκείνη μένει ακατέβατη, και φουσκώνει κατά βούληση στα τριήμερα και τη νύχτα.

Οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών σχολείων ανακοίνωσαν αυξήσεις μέχρι και 80% από του χρόνου. Αυξήσεις σημειώθηκαν, σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, και σε πλήθος άλλες υπηρεσίες (ύδρευση – αποχέτευση 8%, τέλη – διόδια 19%, αστικές συγκοινωνίες 29%, δίδακτρα 5%) και σε είδη (όπως στα διαρκή αγαθά κατά 4,5%). Τα σούπερ μάρκετ παίζουν τα γνωστά παιχνίδια των αυξομειώσεων με χαμένο τον καταναλωτή, ενώ οι εντυπωσιακές κινήσεις ενός κούκου (όπως του κ. Βγενόπουλου στο γάλα) δεν φέρνουν την άνοιξη, απλά αλλοιώνουν τα στοιχεία.

Το πρόβλημα είναι ότι ο καθένας από τους επαγγελματίες επιμένει να αισχροκερδεί εις βάρος των υπολοίπων, περνώντας εύκολα από το ρόλο εκείνου που εξαπατά στο ρόλο του αγανακτισμένου πολίτη που εξαπατάται.

Οσο για την «ανεξήγητη» σταθερότητα στις τιμές, κάθε άλλο παρά ανεξήγητη είναι. Γνωρίζει ο κάθε επαγγελματίας τα «περιθώρια» των μεσαίων εισοδημάτων και υπολογίζοντας και στην παραοικονομία επιδεικνύει ανελαστικότητα, θίγοντας την οικονομία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των πολυτελών αυτοκινήτων (49% η γενική μείωση στις πωλήσεις αυτοκινήτων τον περασμένο μήνα, 200% η αύξηση των πωλήσεων πολυτελών).

Και η κρίση, κρίση. Οπως λένε οι ειδικοί, η ανάκαμψη θα έρθει από τις δημόσιες επενδύσεις. Κανένα από τα μέχρι στιγμής μέτρα δεν έχει τέτοιο χαρακτήρα. Η διαφθορά, η ασυνέπεια, το τεράστιο έλλειμμα (7,3% του ΑΕΠ), το αβυσσαλέο εσωτερικό χρέος (99,6% του ΑΕΠ – 251,2 δισ. ευρώ), οι δυσθεώρητες υποχρεώσεις σε δανειστές και μετόχους του εξωτερικού (76% του ΑΕΠ) και ο πανικός κάνουν σχεδόν αδύνατη την κατάρτιση σοβαρών «σχεδίων».

Και ευνόητη τη… μη παρέμβαση. Το κράτος, όπως πάντα, προτιμά να διαχειρίζεται πρόχειρα μόνο την «εικόνα» των προβλημάτων και να αφήνει υπογείως το χάος να αυτορρυθμίζεται.
kathimerini

Πριν από έναν μήνα έκανα κράτηση ακτοπλοϊκού εισιτηρίου προς 43 ευρώ. Την επομένη που πήγα να το πάρω μού ζήτησαν 49, επειδή όπως είπαν αυξήθηκε. Το ίδιο έγινε και στην επιστροφή. Το έκλεισα το πρωί και το απόγευμα της ίδιας μέρας είχε «πετάξει» στα 58 ευρώ. Όλο αυτό το διάστημα έχω την αίσθηση ότι μας στοίχειωσε η Σοφοκλέους, που με τόση ευκολία ξεχάσαμε εγκλωβισμένοι στο ηλεκτρονικό τοπίο της Λεωφόρου Καβάλας.

Στη λαϊκή τα κεράσια το πρωί έχουν 5 ευρώ το κιλό και το μεσημέρι 4, ενώ ο μανάβης της γειτονιάς μου τα πουλάει άλλοτε 6 και άλλοτε 7. Τα ίδια σκαμπανεβάσματα και στα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Αυτό που πληρώνεις 50 την ημέρα στις αρχές Ιουλίου, γίνεται 60 στο τέλος του ίδιου μήνα και 80 τον Αύγουστο.

Η ακρίβεια δεν είναι απλώς εμφανής, αλλά καλπάζουσα. Οι λαϊκές, τα σούπερ μάρκετ, τα βενζινάδικα, τα ξενοδοχεία και οι ταβέρνες θυμίζουν Χρηματιστήριο στα τέλη της δεκαετίας του 1990, με απανωτά λίμιτ απ και τον δείκτη να απογειώνεται. Μόνο που αυτή τη φορά είναι κατά πολύ λιγότεροι οι κερδισμένοι και σχεδόν όλοι μας εγκλωβισμένοι.

Προβλέπω λίαν συντόμως να κάνω τη γνωστή περατζάδα με το καρότσι του σούπερ μάρκετ και να βλέπω τις τιμές στα ράφια να ανανεώνονται κατά το δοκούν. Μέχρι να φθάσω στο ταμείο, οι ντομάτες θα ΄χουν πάρει 50 λεπτά πάνω, τα αγγούρια 20 και τα απορρυπαντικά θα θέλουν μπλοκ επιταγών για να εξοφληθούν. Το ίδιο βλέπω μάλιστα να συμβαίνει σύντομα και με τη βενζίνη, και ας έπεσε η τιμή του πετρελαίου στη διεθνή αγορά. Σκέφτομαι με φρίκη τη στιγμή που θα λέω στον βενζινά: «20 λίτρα αμόλυβδη για το Φολκβάγκεν μου» κι εκείνος θα μου απαντάει: «Δεν λέω, καλή η προσφορά σας, αφήστε με να το σκεφτώ!» ΤΑ ΝΕΑ

Είναι καλό να συμφωνούμε, έστω αραιά και πού, έστω σε λίγα θέματα. Δημιουργούμε μια βάση αποδοχής για την αναζήτηση λύσεων. Δυστυχώς, όμως, όταν συμφωνούμε μεταξύ μας δεν προκύπτει τίποτε το θετικό, αφού η «συμφωνία» περιορίζεται στο πόσο άσχημα είναι όλα και πόσο φταίνε όλοι (οι άλλοι) για το πόσο άσχημα είναι όλα. Στα όσα θα υποστηρίξω στη συνέχεια (και δεν είναι η πρώτη φορά που το κάνω) πιθανολογώ πως δεν θα πετύχω τη συμφωνία πολλών μεταξύ μας. Ας ξεκινήσω, λοιπόν, με την πλήρη συμφωνία που ένιωσα σε κάτι που διάβασα από τους αναλυτές της διεύθυνσης μελετών της Alpha Bank: «ο καφές στις καφετέριες έχει υψηλότερη τιμή στην Ελλάδα απ’ ό,τι σε άλλες χώρες, επειδή σε αυτές τις τιμές η ζήτηση στην Ελλάδα είναι υψηλότερη απ’ ό,τι σε άλλες χώρες», γράφουν.

Η διατύπωση μπορεί να σας φανεί έως και απλοϊκή. Επειδή ακριβώς στηρίζεται στον απλούστατο κανόνα διαμόρφωσης των τιμών. Η οποιαδήποτε φιλολογία για τους κερδοσκόπους, το πανάκριβο πετρέλαιο και τα εξωφρενικά ενοίκια των καταστημάτων, απλώς εξηγεί με πιο γλαφυρό τρόπο αυτή την απλή πραγματικότητα: η ζήτηση για καφέδες φανταιζί, που θες δύο ώρες για να ξεπεράσει το πρώτο τους στρώμα, σε τιμές πάνω από 5 ευρώ, παραείναι μεγάλη. Νεολαίοι, γέροντες, συναλλασσόμενοι, σουλατσαδόροι, άεργοι, τουρίστες, κυρίες για ψώνια και τόσοι άλλοι, όλοι ψάχνουν για μια θέση στα πεζοδρόμια των καφενείων. Λογικό είναι να κοστίζει.

Η πληθωριστική επίπτωση αυτής της πραγματικότητας δεν έχει καμία πρακτική σχέση με τις τιμές πετρελαίου. Ακόμη και τα διανυόμενα χιλιόμετρα δεν έχουν ακόμη μειωθεί τόσο δραστικά όσο, για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ούτε οι πωλήσεις Ι.Χ. πολλών κυβικών περιορίζονται, ενώ και οι ουρές στους μεγάλους δρόμους μεγαλώνουν. Τον Ιούλιο, ο τιμάριθμος θα κερδίσει 0,1 από την προσαρμογή των τιμολογίων της ΔΕΗ και θα πάει στο 5 και κάτι τοις εκατό. Θα πήγαινε πιο πάνω, αλλά λίγο τα πιο άφθονα εφέτος οπωροκηπευτικά (που είναι και πιο εύγευστα!) και περισσότερο η αυτοσυγκράτηση των μεγάλων αγορών (που τρόμαξαν όχι από την κυβέρνηση, αλλά μήπως χάσουν την ευκαιρία να μαντρώσουν καλύτερα τους πελάτες τους) μας οδηγούν, για πρώτη φορά στους οκτώ τελευταίους μήνες, σε συγκράτηση του κύματος ανόδου των τιμών.

Δεν θα φτάσω στο σημείο να αθωώσω περισσότερο (αυτή τη στιγμή) το πετρέλαιο, όπως το κάνει με τη δική του εμπειρία, ο Κ. Σταμπολής (βλ. σχόλιο στο www.energia.gr), όπου πάντως δικαίως σημειώνει ότι «η κατανάλωση πετρελαίου ανά παραγωγική μονάδα ΑΕΠ, στις επτά μεγαλύτερες βιομηχανικές χώρες, έχει μειωθεί σχεδόν 100%», ενώ στα καθ’ ημάς αυξάνεται διαρκώς. Ορθώς πάλι οι άνθρωποι της Αlpha σημειώνουν πως «η αύξηση του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος είναι κατά πολύ υψηλότερη από την αντίστοιχη στις χώρες της Ευρωζώνης. Εξίσου λογικά, παρατηρεί ο επικεφαλής της Στατιστικής καθηγητής Κοντοπυράκης γιατί «οι Ελληνες καταναλωτές δεν είναι οι πιο συνειδητοποιημένοι που υπάρχουν». Εξαρτάται από ποιο ύψος βλέπει κανείς τις τιμές! kathimerini

Την περασμένη εβδομάδα είδε το φως της δημοσιότητας μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα (από την MRB Hellas για το Ινστιτούτο Επικοινωνίας), σχετικά με αυτό που έχει καθιερωθεί να λέγεται «εταιρική κοινωνική ευθύνη». Το ενδιαφέρον, τουλάχιστον για τον γράφοντα, δεν εστιάζεται στη θετική πλευρά των αποτελεσμάτων της έρευνας, δηλαδή στο πόσο βελτιώνεται η κοινή αντίληψη για τον ενεργό ρόλο που μπορεί να παίξουν οι επιχειρήσεις στην κοινωνική προστασία και προαγωγή, αλλά στα αρνητικά, δηλαδή στον βαθμό αδιαφορίας των πολιτών για τις επιχειρηματικές πρακτικές και την θολή αντίληψή τους για την παρέμβαση που πρέπει να έχουν οι κάθε είδους εταιρείες.

Για παράδειγμα, είναι εντυπωσιακό ότι το 62,1% των ερωτηθέντων δεν έχει καμία γνώση ή άποψη (η… γνωστή απάντηση ΔΞ/ΔΑ, Δεν Ξέρω/Δεν Απαντώ) για ποια ζητήματα θα έπρεπε να θεωρούνται απόλυτα υπεύθυνες οι εταιρείες. Θέματα όπως η καλή ποιότητα των προϊόντων, ο σεβασμός στο περιβάλλον, η αξιοπιστία, η μείωση των τιμών ή το σωστό επίπεδο των τιμών φαίνεται ότι δεν εμπίπτουν για τους περισσότερους στις εταιρικές υποχρεώσεις. Ακόμα λιγότερο, ο σεβασμός στο καταναλωτικό –και όχι μόνο– κοινό, η σωστή εξυπηρέτηση, ο σεβασμός προς τους υπαλλήλους, η αποφυγή της φοροδιαφυγής…

Κατά ποσοστό 60,2% οι ερωτηθέντες δηλώνουν ότι δεν σκέφθηκαν να επιβραβεύσουν μια εταιρεία, η οποία δρα με κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο, αγοράζοντας τα προϊόντα της ή μιλώντας θετικά γι’ αυτήν. Κατά ποσοστό 41,1% δεν σκέφθηκαν ούτε το αντίθετο. Να τιμωρήσουν, δηλαδή, μια ανεύθυνη επιχείρηση, σταματώντας τις αγορές των προϊόντων της ή μιλώντας επικριτικά γι’ αυτήν. Η εικόνα καθίσταται χειρότερη αν συνυπολογίσει κανείς ότι το υπόλοιπο ποσοστό απαντά είτε ότι πράγματι επιβράβευσε ή τιμώρησε μια επιχείρηση, είτε ότι το σκέφτηκε μεν, αλλά δεν το έπραξε. Αρα, το συνολικό ποσοστό της αδιαφορίας είναι μεγαλύτερο.

Η αδιαφορία αυτή, μάλιστα, δηλώνεται ανενδοίαστα. 34,1% των ερωτηθέντων δηλώνουν αδιάφοροι για την κοινωνική υπευθυνότητα των επιχειρήσεων και 22,1% «μάλλον αδιάφοροι». Από τους υπόλοιπους, 17,7% θεωρούν εαυτούς «παρορμητικούς» (δηλαδή μη ανήκοντες σε κάποια σταθερή κατηγορία, αλλά δρώντες κατά περίπτωση), 8,8% «μάλλον συνειδητοποιημένους» και 16,2% «συνειδητοποιημένους». Δεν προκαλεί απορία, λοιπόν, το γεγονός ότι το 53% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι «η κυβέρνηση θα έπρεπε να δημιουργήσει νόμους που θα υποχρεώνουν τις εταιρείες να εργαστούν για μια καλύτερη κοινωνία, έστω κι αν αυτό οδηγούσε σε υψηλότερες τιμές προϊόντων και λιγότερες θέσεις εργασίας»! Κατά το ίδιο ποσοστό (53%) οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι «οι μεγάλες εταιρείες ΔΕΝ θα έπρεπε να εμπλέκονται άμεσα στην επίλυση των μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων στην κοινωνία μας». Προφανώς, διότι αυτά θα πρέπει να τα επιλύσει η πολιτική διαδικασία.

Τα ανωτέρω παρατιθέμενα ευρήματα είναι μάλλον αρκετά για να δείξουν γιατί η ελληνική κοινωνία είναι ανίκανη να πιέσει τις επιχειρήσεις να γίνουν ανταγωνιστικές, είτε σε επίπεδο τιμών είτε σε επίπεδο ποιότητας. Εξηγούν, επίσης, γιατί όλες οι προσπάθειες για μποϊκοτάζ προϊόντων στη χώρα μας έχουν καταρρεύσει. (Η μόνη φορά που πέτυχε μποϊκοτάζ στην Ελλάδα ήταν το 1995 όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου επέβαλε εμπάργκο στα Σκόπια και οι Ολλανδοί είχαν την έμπνευση να αντιτεθούν στην απόφαση αυτή. Τα ολλανδικά προϊόντα έπαψαν διά μιας να ενδιαφέρουν σύμπαντες τους Ελληνες).

Παραδόξως, τη δυσφορία των καταναλωτών –είτε για τις υψηλές τιμές είτε για την κακή ποιότητα των προϊόντων– συγκεντρώνει παραδοσιακά η εκάστοτε κυβέρνηση, η οποία ευκόλως θεωρείται υπεύθυνη για τα πάντα. Την επανάληψη του φαινομένου αυτού βλέπουμε και τώρα, πρώτα με τον πανικό που σκόρπισε σε πολίτες και κυβερνητικά κλιμάκια η (μάλλον μικρής εμβέλειας) υπόθεση του νοθευμένου ηλιέλαιου, αλλά και η γνήσια αγωνία των αρμόδιων κυβερνητικών παραγόντων να παρέμβουν στην αγορά, προκειμένου να συγκρατηθούν ή και να μειωθούν οι τιμές.

Οι πολίτες, στο μεταξύ, δεν παρεμβαίνουν, περιμένοντας την κατάσταση να αλλάξει μέσω της διαπραγμάτευσης μεταξύ επιχειρήσεων και κυβέρνησης. Καταναλωτικό κίνημα δεν υπάρχει.

Στο κλίμα αυτό, καθίσταται μάλλον απαισιόδοξη κάθε πρόβλεψη για το μποϊκοτάζ στο «ακριβό γάλα, με τιμή πάνω από 1 ευρώ το λίτρο», που επιχειρεί η ομοσπονδία των καταναλωτικών οργανώσεων από 19 ώς 24 Ιουνίου.

Ομως, όσο οι πολίτες παραμένουν απαθείς για την προστασία των συμφερόντων τους και περιμένουν από τους πολιτικούς να τους λύσουν τα κάθε είδους προβλήματα, το οικονομικό και εμπορικό οικοδόμημα στην Ελλάδα θα παραμένει στρεβλό και οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί θα υποφέρουν.

Το μποϊκοτάζ και οι τιμές
Γρηγόρης Νικολόπουλος

Από μεθαύριο Δευτέρα, η Ενωση καταναλωτών έχει προαναγγείλει ένα μποϊκοτάζ στο φρέσκο γάλα. Ζητεί από τους καταναλωτές να μην αγοράσουν φρέσκο γάλα για πέντε ημέρες ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την υψηλή τιμή του. Η Ενωση κάνει πολύ καλά. Το ζήτημα είναι τι θα κάνουν οι καταναλωτές. Δυστυχώς στην Ελλάδα, οι καταναλωτές δεν αντιδρούν. Ενώ τα χρήματα δεν τους φτάνουν, δεν μειώνουν την κατανάλωσή τους, δεν συμμετέχουν στα μποϊκοτάζ και τα περιμένουν όλα από τον από μηχανής Θεό διότι ξέρουν ότι η κυβέρνηση δεν θα κάνει τίποτα. Το μόνο που κάνουν είναι να γκρινιάζουν και να απειλούν, αλλά τελικά και τα προϊόντα αγοράζουν και τους ανίκανους πολιτικούς ψηφίζουν και ξαναψηφίζουν επί δεκαετίες.

Η κερδοσκοπία στην Ελλάδα έχει πάρει διαστάσεις μαζικής απάτης. Οταν γίνεται μια απάτη, υπάρχουν δύο μέρη. Ο απατεών και το θύμα. Οσο οι επιχειρήσεις βλέπουν ότι οι καταναλωτές αγοράζουν τα προϊόντα τους – όσο ακριβά και αν είναι- τόσο θα αυξάνουν τις τιμές. Οι καταναλωτές όμως, τα θύματα δηλαδή, δεν έχουν καταναλωτική συνείδηση. Σαν πρόβατα επί σφαγή οδηγούνται καθημερινά στα ίδια ακριβά σουπερμάρκετ και αγοράζουν τα ίδια ακριβά προϊόντα. Στις αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης οι επιχειρήσεις τρέμουν τα μποϊκοτάζ που οργανώνονται από τις ενώσεις καταναλωτών. Ξέρουν ότι το σύνολο του πληθυσμού θα συμμετάσχει και ότι η ζημιά που θα υποστούν θα είναι μεγάλη. Φροντίζουν λοιπόν να αποφεύγουν τις ακρότητες στις τιμές διότι αντί για κέρδος θα έχουν τελικά ζημιά. Βεβαίως στις χώρες αυτές και το κράτος λειτουργεί καλύτερα. Οι έλεγχοι είναι διαρκείς, οι ποινές αυστηρές και ο ανταγωνισμός λειτουργεί. Δεν μπορούν να λειτουργήσουν τα καρτέλ ούτε λαδώνονται οι ελεγκτές και οι πολιτικοί. Λειτουργούν οι δημοκρατίες σε όλα τα επίπεδα και ο βαθμός αντίδρασης των καταναλωτών στην κερδοσκοπία αντικατοπτρίζει και το επίπεδο δημοκρατίας που υπάρχει στις χώρες αυτές.

Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου έχουμε πλέον συνειδητοποιήσει ότι οι πολιτικοί δεν θέλουν να κάνουν τίποτα, θα έπρεπε οι καταναλωτές να αμυνθούμε μόνοι μας. Η συμμετοχή λοιπόν στα μποϊκοτάζ των καταναλωτικών ενώσεων είναι στοιχειώδης υποχρέωση του κάθε καταναλωτή. Και καλά θα κάνουν οι ενώσεις καταναλωτών να προχωρούν συχνότερα και μεγαλύτερης διάρκειας μποϊκοτάζ και να υιοθετήσουν μάλιστα πιο ακτιβιστικές δράσεις προκειμένου να προστατεύσουν και κυρίως να αφυπνίσουν τους απαθείς και γκρινιάρηδες καταναλωτές.

Οσον αφορά την κυβέρνηση, οι δικαιολογίες περί ελεύθερης διαμόρφωσης των τιμών και αδυναμίας παρέμβασης είναι σαθρές. Αν θεωρεί ότι την ενοχλεί το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο, μπορεί να λύσει το θέμα εξωθεσμικά. Πίσω από τις επιχειρήσεις που κερδοσκοπούν, υπάρχουν φυσικά πρόσωπα, δηλαδή συγκεκριμένοι επιχειρηματίες. Οι επιχειρηματίες αυτοί υπόκεινται στους νόμους όπως όλοι μας, αλλά δεν τους εφαρμόζουν διότι απλούστατα λαδώνουν με μεγάλα ποσά τις κρατικές υπηρεσίες και παρανομούν. Μπορεί όμως αν θέλει η κυβέρνηση να καλέσει τον τάδε επιχειρηματία του χώρου των τροφίμων ή τον δείνα ιδιοκτήτη σουπερμάρκετ και να τους σφυρίξει κάτι στο αφτί σχετικά με τις παράνομες βίλες τους των 2.000 τετραγωνικών στη Μύκονο και σε άλλα κοσμικά θέρετρα. Μπορεί επίσης πολύ εύκολα να πιέσει τις πολυεθνικές που πουλάνε 70% ακριβότερα στην Ελλάδα, ακόμη και να τις πάει στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Καμία κυβέρνηση δεν είναι ανίσχυρη. Απλώς οι δικές μας δεν θέλουν να κάνουν κάτι.

gnikolo@dolnet.gr

Γιατί στην Ελλάδα λέμε το ψωμί ψωμάκι
Το μέγεθος της κερδοσκοπίας αποκαλύπτει έρευνα σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες
Δ. ΧΑΡΟΝΤΑΚΗΣ

Τ ο γάλα, το γιαούρτι και το αλεύρι πωλούνται ακριβότερα στην Ελλάδα απ΄ ό,τι στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Συγκεκριμένα, το 1 λίτρο φρέσκο γάλα πωλείται στη χώρα μας προς 1,38 ευρώ, ενώ η τιμή του στις άλλες χώρες κυμαίνεται από 0,99 ως 1,1 ευρώ. Επίσης, για το 1 κιλό αλεύρι η τιμή στην ελληνική αγορά είναι 1,6 ευρώ, ενώ στις υπόλοιπες κυμαίνεται από 0,49 ως 1,09 ευρώ. Τα στοιχεία προκύπτουν από έρευνα των ίδιων των επιχειρηματιών που πραγματοποίησε για λογαριασμό τους το Εμπορικό Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Αθήνας (ΕΒΕΑ) σε πέντε ευρωπαϊκές χώρες. Το ΕΒΕΑ συμπεραίνει ότι οι έλληνες καταναλωτές αγοράζουν τα καταναλωτικά προϊόντα των πολυεθνικών ομίλων σε τιμές Γαλλίας, αλλά φυσικά πληρώνονται σε τιμές Ελλάδας! Τα αποτελέσματα της έρευνας γνωστοποίησε με επιστολή του στον υφυπουργό Ανάπτυξης κ. Γ.Βλάχο ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ κ. Κ.Μίχαλος. Κι όπως αναφέρει, «οι τιμές των περισσότερων προϊόντων στην ελληνική αγορά βρίσκονται κοντά στον μέσον όρο των άλλων χωρών.Υψηλότερες τιμές παρατηρούνται σε ορισμένα είδη προσωπικής φροντίδας (π.χ.οδοντόκρεμα),στα αναψυκτικά,καθώς και σε συγκεκριμένα συσκευασμένα είδη διατροφής (π.χ.ρόφημα σοκολάτας)» . Τονίζει πάντως ότι «είναι σαφές πως ορισμένες πολυεθνικές στη χώρα μας διακινούν τα προϊόντα τους σε υψηλότερες τιμές απ΄ ό,τι σε άλλες χώρες». «Οι μεγαλύτερες διαφορές φαίνεται να αφορούν τις τιμές των αρτοσκευασμάτων.Η συσκευασία των 500 gr στο ψωμί του τοστ πωλείται προς 2,84 ευρώ στην Ελλάδα,ενώ στο Βέλγιο πωλείται προς 0,78 ευρώ,στην Αυστρία προς 0,55 ευρώ,στη Γαλλία 0,99 ευρώ και στην Ισπανία 1,45 ευρώ.Προκύπτειδηλαδήότι η τιμή του συγκεκριμένου συσκευασμένου ψωμιού στην Ελλάδα είναι από διπλάσια ως πενταπλάσια σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Αντιστοίχως,η τιμή της μπαγκέτας των 250 γραμμαρίων είναι 0,65 ευρώ στην Ελλάδα,ενώ στη Γαλλία και στην Ισπανία η αντίστοιχη τιμή είναι 0,45 ευρώ,δηλαδή κατά 45% περίπου φθηνότερη» συνεχίζει ο κ. Μίχαλος.

Είμαστε διατεθειμένοι να στερηθούμε ή να στερήσουμε από τα παιδιά μας για μια βδομάδα το γάλα; (Στην κρίση των διοξινών οι παιδίατροι έλεγαν ότι μια μικρή αποχή από γαλακτοκομικά δεν βλάπτει την υγεία.) Μάλλον όχι. Δεν θα πεθάνουμε της πείνας (στις τρίτες χώρες, που έχουν μόνο ρύζι, δεν μπορείς να πεις «κάνε μποϊκοτάζ στο ρύζι κι ας κοστίζει τρεις φορές ακριβότερα…»). Ωστόσο δεν μπορούμε να πεισθούμε για τη χρησιμότητα του μποϊκοτάζ. Χλιαρά, ή επιδοκιμάζουμε τις σχετικές πρωτοβουλίες καταναλωτικών οργανώσεων (η ακρίβεια στενοχωρεί πλέον και τον πιο άτσαλο καταναλωτή) και στην πράξη αφήνουμε άλλους να μποϊκοτάρουν, ή αδιαφορούμε, ή πάλι χλευάζουμε. Πόσο πέτυχε το μποϊκοτάζ του Ινστιτούτου Καταναλωτών στα μακαρόνια; Πόσοι δεν αγόρασαν ζυμαρικά από 26 έως 31 Mαΐου; Λίγοι. Μερικές από τις τοποθετήσεις επί τοποθετήσεων στα μπλογκ: «Αν την προηγούμενη και την επόμενη εβδομάδα οι καταναλωτές αγοράσουν τα πολλαπλάσια (κατατρυχόμαστε ακόμη από το κατοχικό σύνδρομο), σιγά να μη χάσουν οι εταιρείες…», «Στις εταιρείες δεν ενδιαφέρουν οι πωλήσεις της εβδομάδας, αλλά του τριμήνου», «Γιατί να μην αγοράσω μακαρόνια που είναι και το πιο φτηνό είδος διατροφής, ασχέτως αν η αύξηση των τιμών στα ζυμαρικά ήταν ανελέητη; Εγώ ποιον ακριβώς θα χτυπήσω ανελέητα; Ας μην κοροϊδευόμαστε!», «Δεν θα κάνω απεργία πείνας εξαιτίας της δικής σας αεργίας. Ο καθένας να αναλάβει τις ευθύνες του. Και αυτό το θέμα, όσο κι αν θέλουν να με κάνουν να το πιστέψω, δεν είναι δική μου ευθύνη», «Λέω αυτή την εβδομάδα να φάω διπλάσια ποσότητα μακαρόνια για να μην αισθάνονται κάποιοι ότι μας κοροϊδεύουν. Διότι στη Ελλάδα και οι καταναλωτικές οργανώσεις δρουν, όπως και οι πολιτικοί. Για το θεαθήναι» …

Το Ελληνικό Κέντρο Καταναλωτών και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών «Η Παρέμβαση» κήρυξαν σε μποϊκοτάζ στο φρέσκο παστεριωμένο γάλα με τιμή άνω του ενός ευρώ το λίτρο, για την επόμενη εβδομάδα, και δόθηκε μια ακόμη ευκαιρία στους Ελληνες, πλην του να αποκτήσουν καταναλωτική συνείδηση και πρακτική, πρωτίστως να δυσπιστήσουν. Από τις πρώτες αντιδράσεις: «Αρκεί να μην πάνε όλοι σαν ζώα να αδειάσουν τα ράφια των γαλακτοκομικών μια μέρα πριν από το μποϊκοτάζ», «Εκ των προτέρων καταδικασμένη κίνηση, γιατί δυστυχώς απευθύνεται σε Ελληνες κορόιδα που αγνοούν τη δύναμη που έχουν και πληρώνουν αβέρτα». «Το να κάνω εμπάργκο μού θυμίζει πρόταση ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ. Λύσεις μόνο δεν έχουμε, από προτάσεις έχουμε όσες θες», «Και τι θα πίνω, χυμούς, τσάι και καφέ, που τα πουλάνε εταιρείες που έχουν γάλα, οπότε πάλι στην ίδια τσέπη πάνε; Ή να πάρεις Μπάρμπα Στάθη που ανήκει στη Vivartia, που έχει τη Δέλτα, οπότε πηγαίνουν στην άλλη τσέπη. Γενικά είναι ένα μπέρδεμα» …

Ομως το μποϊκοτάζ είναι δοκιμασμένο όπλο στα χέρια του πολίτη. Αποδοκιμάζω, με ένα από τα λιγοστά μέσα που διαθέτω, μια συγκεκριμένη πολιτική, τιμολογιακή ή άλλη, μια συγκεκριμένη εταιρεία, αγορά, χώρα. Στέλνω ένα μήνυμα. Ακόμη κι αν οι περισσότεροι δεν πειθαρχήσουν και ψωνίσουν (άλλωστε, κι αυτοί που δεν ψωνίζουν σήμερα, θα το κάνουν αύριο), το μποϊκοτάζ θέτει το πρόβλημα, σε επιχειρήσεις και κυβερνήσεις. Πιεστικά, εκεί που πονά, στο πορτοφόλι. Τα λεφτά μου τα κάνω ό, τι θέλω. Ανεβάζεις τις τιμές; Δεν αγοράζω (το κάναμε για πρώτη φορά το 1975 στα κρέατα, το 1978 στα τρόλεϊ και τα λεωφορεία, το 1980 στα… ορμονούχα βοδινά, το 1982 στο ψωμί, το 1984 στα ανθυγιεινά σνακ, το 1989 στα οπωρολαχανικά, 1993 στα ολλανδικά προϊόντα λόγω της στάσης της χώρας στο Σκοπιανό κ. ο. κ.). Ενας μαχητικός αυτοαποκλεισμός από την αγορά – μπορούμε να ευτυχήσουμε και χωρίς την επιούσια κατανάλωση. kath

Δεν χρειάζονται τελικά ακραίες αντιδράσεις του τύπου «απαλλοτρίωση» προϊόντων από σούπερ μάρκετ και διάθεσή τους, από τους ακτιβιστές, δωρεάν στην κοντινή λαϊκή αγορά, όπως συνέβη την περασμένη εβδομάδα σε ένα χάπενινγκ, που φέρνει στη σύγχρονη εποχή της ακρίβειας κάποια γεύση από τον… Ρομπέν των Δασών. Ούτε είναι ανάγκη κάθε γειτονιά της Αθήνας και των άλλων πόλεων να μετατρέπεται σε σύγχρονο… δάσος του Σέργουντ, όπου θα κρύβονται οι «λαϊκοί ήρωες» που θα αρπάζουν προϊόντα από τα ράφια και θα τα μοιράζουν δωρεάν, σε μια ιδιότυπη πρακτική ανακατανομή του εισοδήματος. Μπορούμε μόνοι μας, όλοι οι καταναλωτές, να δώσουμε το σαφές μήνυμα της αντίδρασης κατά του φαινομένου της ακρίβειας, πίσω από το οποίο σε μεγάλο βαθμό κρύβεται από τη μια η αισχροκέρδεια κάποιων βιομηχάνων και εμπόρων, και από την άλλη η ανεπάρκεια και αναποτελεσματικότητα του κράτους…

Υπάρχουν καταναλωτικές ανάγκες (δεν μιλάμε για συνήθειες…) ανελαστικές – σύμφωνοι. Ακόμη και αυτές, όμως, μπορούμε μια χαρά, με σχετικά μικρό «κόστος» να τις περιορίσουμε στο ελάχιστο δυνατόν, να αγοράσουμε λιγότερο δηλαδή ή να τις υποκαταστήσουμε με παρεμφερή είδη, φθηνότερα, προκειμένου να δείξουμε (και, ίσως με τον μόνο τρόπο που «πονάει»!) σε όλο το κύκλωμα παραγωγής – μεταποίησης – εμπορίας, την ενεργό αντίστασή μας στο κύμα ακρίβειας, που ολοένα και διογκώνεται και απειλεί να πνίξει ιδίως τα χαμηλά εισοδήματα (τώρα τελευταία, όχι μόνο δε…) τους έτσι κι αλλιώς «στενούς» οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Παγκόσμιο το φαινόμενο – σύμφωνοι. Μόνο που στην Ελλάδα της υπερβολής και της ασυδοσίας «αβγάτεψε». Το παραδέχθηκε, με κάποια καθυστέρηση και η ίδια η κυβέρνηση που κατέφυγε ετεροχρονισμένη στη «λύση» (για πόσο καιρό – και μετά;) της πάλαι ποτέ χαρακτηρισμένης από την ίδια ως «σαχλαμάρα», «συμφωνίας κυρίων» για τη συγκράτηση των τιμών, το δείχνουν κατά τρόπο αναμφισβήτητο και τα συγκριτικά στοιχεία που δημοσιεύονται, από τα οποία αποδεικνύεται ότι στον τόπο μας οι τιμές ανέβηκαν δυο και τρεις φορές πάνω από τις αντίστοιχες αυξήσεις στην Ε.Ε. Την ίδια ώρα, οι ισολογισμοί τόσο αρκετών παραγωγικών επιχειρήσεων που παράγουν προϊόντα, όσο και αρκετών εμπορικών που τα πωλούν, δείχνουν το… παράδοξο, οι αυξήσεις των κερδών να είναι τριπλάσιες και πενταπλάσιες της αυξήσεως των πωλήσεων. Δεν μπορεί, «κάτι» θα πρέπει να συμβαίνει…

«Κάτι», που είχε κάθε λόγο να ψάξει (αν μη τι άλλο…) η υπεύθυνη και ευαίσθητη πολιτεία, που ναι μεν ομνύει στην «ελεύθερη αγορά», αλλά δεν μπορεί παρά να γνωρίζει πως ακόμη και σ’ αυτή την αγορά η αισχροκέρδεια διώκεται. Δεν το ’κανε η πολιτεία, το ’καναν οι… ευρωπαϊκές στατιστικές αρχές, το ’καναν τα ΜΜΕ της χώρας μας με δικές τους συγκριτικές έρευνες, το ’κανε και το ΕΒΕΑ, που συνέκρινε τις ελληνικές τιμές με τις αντίστοιχες (για τα ίδια προϊόντα, δηλαδή) του Βελγίου, της Αυστρίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας και… «αποκάλυψε» πως (ας αφήσουμε τ’ άλλα) στο γάλα, το αλεύρι, το ψωμί, τα αρτοσκευάσματα, οι… ιθαγενείς πληρώνουμε πολύ ακριβότερα. Το ίδιο συμβαίνει (πάντα κατά την έρευνα του ΕΒΕΑ) σε μια μεγάλη κατηγορία προϊόντων πολυεθνικών εταιρειών, όπως αναψυκτικά, χαρτιά οικιακής χρήσης, τυριά, είδη καλλωπισμού και προσωπικής υγιεινής κ.ο.κ.

Θα υπάρξουν (υπάρχουν ήδη…) κάποιες «συμφωνίες κυρίων» για πάγωμα, ακόμη και μικρή ποσοστιαία μείωση των τιμών που… ακολουθούν το μεγάλο ανατιμητικό ρεύμα των τελευταίων μηνών. «Μα, αυξάνεις λ.χ. 60% και… μετά «προσφέρεσαι» να μειώσεις τις τιμές κατά 5%;» θα πείτε – επιτέλους, «έστω», κάτι είναι και αυτό. Μόνο που εφόσον όλος ο «δυναμισμός» και η «αποφασιστικότητα» στη λειτουργία του κράτους φαίνεται να εξαντλούνται εδώ, ας αποφασίσουμε να πάρουμε την υπόθεση στα χέρια μας. Πόσω μάλλον που –και γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε– για το αχαλίνωτο της αγοράς, ευθυνόμαστε και εμείς οι ίδιοι με την… ανύπαρκτη καταναλωτική συνείδηση!

Γκρινιάζουμε, αλλά… αγοράζουμε πεπόνια χριστουγεννιάτικα, «υποκύπτουμε» στη νοστιμιά του κρητικού χόρτου «σταμναγκάθι» και το χρυσοπληρώνουμε 10 ευρώ το κιλό (όταν το «φτωχότερο» ραδικάκι, κάνει κάτι λιγότερο από το 1/4 της τιμής αυτής!), ντομάτες (κατ’ εξοχήν καλοκαιρινό είδος!) έχουμε στο πιάτο όλο τον χρόνο. Γκρινιάζουμε για την ακρίβεια του κοντινού μας σούπερ μάρκετ αλλά δεν λέμε να… κουνηθούμε λίγες εκατοντάδες μέτρα, ακόμη και λίγα χιλιόμετρα (πόσες φορές την εβδομάδα ψωνίζουμε «μαζικά»; να ψωνίσουμε από το λιγότερο «επώνυμο» σούπερ μάρκετ, που διαπιστωμένα έχει χαμηλότερες τιμές – έστω και για τα είδη μόνο που είναι φθηνότερο…

Να δούμε τα… χαΐρια μας. Τώρα που αποφασίσαμε (βοήθησαν σίγουρα και τα ΜΜΕ) να… θυμώσουμε και να αγανακτήσουμε με την ακρίβεια και τις περιπτώσεις πρόδηλης αισχροκέρδειας, άντε να δούμε πώς θα αντιδράσουμε εκεί που «τσούζει», στην πράξη: η ομοσπονδία των καταναλωτικών οργανώσεων (εν υπνώσει και αυτές όλα τα χρόνια, πάντα… κατόπιν εορτής ξυπνάνε και δραστηριοποιούνται!) μας καλούν να κάνουμε μποϊκοτάζ στην αγορά γάλακτος, από 9 μέχρι 14 Ιουνίου και να ΜΗΝ αγοράζουμε μάρκες που οι τιμές τους είναι πάνω από το 1 ευρώ το λίτρο. Στην τιμή δηλαδή τη λογική (από 0,70 μέχρι 0,92 η τιμή του λίτρου σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις!), που αφήνει περιθώρια κέρδους και για παραγωγούς και για βιομηχανίες και για εμπόρους. Εδώ, σε εμάς, το λίτρο το αγοράζουμε από 0,96 ευρώ (μια «ετικέτα») μέχρι και… 1,65 ευρώ. Στο γάλα με τους… κουμπάρους, τα καρτέλ και τα ολιγοπώλια, τις φοβερές αποκαλύψεις που μας συγκλόνισαν περίπου ένα χρόνο πριν. Για να μας δω – γιατί η γκρίνια μονάχα δεν φθάνει, χρειάζεται και η πράξη! Και όχι μόνο για το γάλα… kath

Η βασική αρετή του λαϊκισμού είναι ότι για κάθε πρόβλημα βρίσκει πάντα έναν ένοχο αντί μιας λύσης. Αν μάλιστα ο ένοχος είναι συνωμοτικός και αόρατος, ακόμη καλύτερα. Ολοι υποπτεύονται αλλήλους και κανείς δεν προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα.

Στα 41 μέτρα για την ακρίβεια που ανακοίνωσε ο κ. Χρήστος Φώλιας, διατύπωσε και μία απειλή: Το υπουργείο Ανάπτυξης θα δημοσιοποιεί τα ονόματα των επιχειρήσεων που κερδοσκοπούν. Μάλιστα! Σε μια χώρα που απαγορεύεται διά νόμου η συγκριτική διαφήμιση, απαγορεύεται δηλαδή η πληροφόρηση των καταναλωτών για τις τιμές των προϊόντων, η πολιτική της ηγεσία σπέρνει κούφιες απειλές περί διαπόμπευσης των επιχειρήσεων που προβαίνουν σε ανατιμήσεις «καθ’ υπερβολήν». Ποιο είναι το επίπεδο της «υπερβολής»; Κανείς δεν ξέρει, αλλά η ανακοίνωση των ονομάτων των κερδοσκόπων είναι υπόσχεση της Πολιτείας. Ισως χρειάζεται για να συμπληρωθεί ο κατάλογος των 41 μέτρων, διότι με ένα λιγότερο η κυβερνητική πολιτική για την ακρίβεια θα ήταν η χαρά των γελοιογράφων. «Αντε και καλά σαράντα», θα σχολίαζαν οι αναιδείς.

Να βοηθήσουμε λοιπόν το υπουργείο Ανάπτυξης στον αγώνα κατά της κερδοσκοπίας και να καταγγείλουμε ότι στο κέντρο της Αθήνας πωλείται φόρεμα Αρμάνι έναντι 4.600 ευρώ! Αυτό κι αν είναι οφθαλμοφανής υπερβολή. Δυο πιθαμές ύφασμα (δεν τα κάνουν πια μεγαλύτερα) κοστίζουν όσο μισό αυτοκίνητο. Το αστείο είναι ότι οι «αισχροκερδείς» δεν κρύβονται. Το διαφημίζουν, με την τιμή να αναγράφεται φαρδιά πλατιά, σε βιτρίνα του Κολωνακίου.

Εκεί πέριξ της πλατείας ο καφές πωλείται προς 3,5 έως 4 ευρώ η τζούρα και για να φάει κάποιος δεν γλιτώνει ούτε με 50 ευρώ κατά κεφαλή. Τι στην ευχή; Δεν πάνε ποτέ στο Κολωνάκι οι υπουργοί για να δουν την ακρίβεια, ώστε να την πατάξουν; Ή έστω να τη διαπομπεύσουν;

Είναι κούφια τα μέτρα για την ακρίβεια που μας πουλάει ο κ. Φώλιας. Κι αυτό επειδή εστιάζονται στα συμπτώματα και όχι στην ασθένεια της εγχώριας αγοράς. Η ασθένεια δεν είναι το ύψος των τιμών, αλλά οι αγκυλώσεις της ελληνικής οικονομίας που τις οδήγησαν εκεί. Δεκάδες μικροί προστατευτισμοί που προσθέτουν κόστος στα προϊόντα και μαύρο χρήμα στην αγορά. Τα επισημαίνει με κάθε ευκαιρία ο κ. Στέφανος Μάνος, από τις στήλες τούτης εδώ της εφημερίδας: Είναι τα κλειστά επαγγέλματα, το απελεύθερο ωράριο, η απαγόρευση της συγκριτικής διαφήμισης, οι φόροι υπέρ τρίτων (παρ’ όλο που σε πλείστες περιπτώσεις οι τρίτοι έπαψαν να υπάρχουν), τα ελλείμματα του Δημοσίου που απορροφούν χρήμα από την αγορά για να το ρίξουν στον πίθο των Δαναΐδων, ο ευνουχισμός της επιτροπής ανταγωνισμού – χίλια δυο, που παρά το γεγονός ότι κάθε ένα ξεχωριστά φαίνεται ασήμαντο, όλα μαζί σωρεύουν την οργή του κόσμου.

Ναι, μπορεί να φταίνε οι τιμές του πετρέλαιου και άλλων πρώτων υλών που δημιούργησαν το τελευταίο σοκ ακρίβειας, αλλά είναι χρόνια τώρα που η ελληνική αγορά παραμένει ακριβότερη από άλλες ευρωπαϊκές. Το σοκ του πετρέλαιου απλώς επιτάχυνε την ασθένεια και έκανε πιο ορατά τα συμπτώματα. Και το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση όχι μόνο δεν βλέπει τη λύση. Δεν κατανοεί καν το πρόβλημα.

H ιστορία των ανατιμήσεων, της ακρίβειας και της «αισχροκέρδειας» είναι μακρά και παρεξηγημένη στην Ελλάδα. Ομως, τα πράγματα αποχαλινώθηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία, περιέργως, όταν άρχισαν και οι εντονότερες προσπάθειες συγκράτησης του πληθωρισμού, προκειμένου να μπούμε στην Eυρωζώνη.

Οι τότε κυβερνήσεις ανακάλυψαν ότι το κράτος μπορούσε να πιέσει εκείνο το κομμάτι του εμπορίου που στατιστικά παίζει ρόλο στη διαμόρφωση του πληθωρισμού, προκειμένου να επιτευχθούν αποδεκτές από την Ευρωπαϊκή Ενωση επιδόσεις. Τότε, επί υφυπουργείας Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, επετεύχθησαν οι πρώτες Συμφωνίες Κυρίων, οι οποίες είναι μεν άτυπες, δεν παύουν, όμως, (σαν συμφωνίες που είναι) να περιέχουν κέρδος και για τις δύο πλευρές. Δηλαδή, οι μετέχοντες στη συμφωνία από την πλευρά του εμπορίου, διατηρούσαν μεν τις τιμές σε σταθερά επίπεδα, πλην όμως βρήκαν την ευκαιρία να αρχίσουν να συνεννοούνται μεταξύ τους, ώστε από αυτά τα επίπεδα των τιμών να μην ζημιώνεται κανείς, αλλά να επιμερίζεται το κέρδος αναλογικά σε όλους. Κοντολογίς, έφτιαξαν δίκτυο επικοινωνίας και συμφωνούσαν τις τιμές.

Μόλις το ευρώ μπήκε στην καθημερινότητά μας έδωσε μια καταπληκτική ευκαιρία ανατιμήσεων διά της στρογγυλοποίησης, αρχικά χωρίς ουσιαστική επίπτωση στον πληθωρισμό, καθώς το ενιαίο νόμισμα έδρασε στο σύνολο της οικονομίας αντιπληθωριστικά. Οταν κάποια στιγμή (στα τέλη του 2003) λόγω εξωγενών παραγόντων οι τιμές ανέβηκαν πάλι, ο τότε υφυπουργός Κίμων Κουλούρης προσέφυγε επίσης στις Συμφωνίες Κυρίων.

Παράλληλα, φυσικά, εξακολούθησε να λειτουργεί το κύκλωμα συνεννόησης μεταξύ εισαγωγέων τροφίμων, βιομηχανίας τροφίμων και αλυσίδων σούπερ μάρκετ, έτσι ώστε οι μεν τιμές να ελέγχονται οι δε καταναλωτές να είναι εγκλωβισμένοι.

Ομως, σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η πολύχρονη επίδραση των «στρογγυλοποιήσεων» στις τιμές, η συγκράτηση των δημοσίων δαπανών και των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των υπαλλήλων των ΔΕΚΟ, προκειμένου να μειωθεί το κρατικό έλλειμμα κάτω από το 3% –σύμφωνα με τις επιταγές των Βρυξελλών– σε συνδυασμό με την εκρηκτική άνοδο των τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων διεθνώς χάλασε το ελληνικό οικοδόμημα της κατανάλωσης. Οι τιμές ξέφυγαν (καταλήξαμε να είμαστε η πιο ακριβή χώρα της Ευρώπης), ο πληθωρισμός επίσης (ετοιμάζεται για ρεκόρ δεκαετίας), οι πολίτες άρχισαν να δυσανασχετούν στα σοβαρά και η κυβέρνηση να ανησυχεί για την επιβίωσή της.

Και τότε ανακαλύφθηκαν τα «τελεσίγραφα προς τις πολυεθνικές» και τις άλλες εταιρείες που συμμετέχουν στο κύκλωμα του λιανεμπορίου, δηλαδή ενός άλλου επικοινωνιακού τύπου «Συμφωνίας Κυρίων» που θα ισχύουν –φυσικά– πρόσκαιρα. Ταυτόχρονα, μπαίνουν σε εφαρμογή 41 «μέτρα», προκειμένου να τακτοποιηθεί κάπως το εμπόριο, κυρίως στην κατεύθυνση της δημοσιοποίησης στοιχείων που διαμορφώνουν τις τιμές, έτσι ώστε το αρμόδιο υπουργείο Ανάπτυξης και οι πολίτες να μπορούν να έχουν μια σαφέστερη εικόνα.

Είναι προφανές ότι για μία ακόμη φορά επιλέγεται η άμεση και «εύκολη» λύση της χειραγώγησης του εμπορίου από όλες τις πλευρές. Αντί γι’ αυτό, το κράτος (για να μην πούμε η κυβέρνηση…) θα μπορούσε –και θα όφειλε– να έχει προετοιμάσει τις δομές και τους μηχανισμούς, έτσι ώστε να επιβάλλει στην αγορά να λειτουργεί με όρους ανταγωνισμού. Ο ανταγωνισμός οδηγεί στη συμπίεση του κόστους παραγωγής, στη βελτίωση των τιμών διάθεσης των προϊόντων και της ποιότητας των αγαθών. Ετσι, τελικά, ωφελούνται οι καταναλωτές.

Οπως είναι γνωστό σε πολλούς, το νομοθετικό πλαίσιο που επιβάλλει τον ανταγωνισμό στην ελληνική αγορά μπορεί να θεωρηθεί πλήρες εδώ και κάμποσες δεκαετίες. Εκείνο που υπολείπεται (ως συνήθως) είναι οι όροι και οι τρόποι εφαρμογής του. Για παράδειγμα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι πανίσχυρη θεωρητικά, παραμένει, όμως, οριακά στελεχωμένη, με μικρή διασύνδεση με άλλες σχετικές κρατικές υπηρεσίες και κάτω από μια μόνιμη καχυποψία για τον ρόλο και τις δυνατότητές της, όχι μόνο από τον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά και από τους πολιτικούς που την εποπτεύουν.

Αν, λοιπόν, είχε προηγηθεί μια σοβαρή δουλειά… επανίδρυσης του πλαισίου που επιβάλλει τον ανταγωνισμό στην αγορά, τότε οι τιμές θα είχαν ρυθμιστεί προς τα κάτω, όπως συμβαίνει στα άλλα οργανωμένα κράτη της Ε.Ε. (αλλά αποσπασματικά και στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, όπως λειτούργησε στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και μειώθηκαν δραματικά τα επικοινωνιακά τέλη). Τότε, ο αρμόδιος σήμερα υπουργός κ. Φώλιας δεν θα αναγκαζόταν να προχωρήσει σε ηρωικά «τελεσίγραφα», ούτε να υφίσταται τη δυσαρέσκεια των πολιτών που αισθάνονται καθημερινά την ασφυξία μιας παράλογης ακρίβειας. kath