Ιδια προϊόντα, πενταπλάσιες αυξήσεις!

Αυξήσεις τιμών έως και 5πλάσιες (400% μεγαλύτερες) από τις αντίστοιχες στην Ευρωζώνη καταγράφονται τους τελευταίους μήνες σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης, πράγμα που σημαίνει ότι το πληθωριστικό σοκ μπορεί να προκλήθηκε από εξωγενείς παράγοντες, αλλά η ένταση με την οποία πλήττει ιδιαίτερα τα χαμηλά εισοδήματα στην Ελλάδα είναι μια καθαρά εσωτερική υπόθεση που έχει παρελθόν, παρόν και, όπως δείχνουν τα πράγματα, μέλλον.

Η άνοδος των διεθνών τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων προκάλεσε μεγάλες ανατιμήσεις σε πολλές κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ωστόσο, από τα στοιχεία της Eurostat προκύπτει ότι στην Ελλάδα οι αυξήσεις τιμών είναι δύο, τρεις, τέσσερις ή και πέντε φορές μεγαλύτερες σε βασικά καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο, το ψωμί και τα ζυμαρικά ανατιμήθηκαν κατά 9,2% στην Ευρωζώνη, ενώ στη χώρα μας κατά 14,8%. Δηλαδή η αύξηση των τιμών τους στην Ελλάδα ήταν κατά 61% υψηλότερη απ’ ό,τι στην Ευρωζώνη.

Τεράστιες αποκλίσεις

Αντιστοίχως, η αύξηση των τιμών στα λαχανικά ήταν 415% υψηλότερη στη χώρα μας, στα ρούχα 357%, στις δαπάνες νοικοκυριού 150%, στις υπηρεσίες υγείας 100%, στα είδη οικιακής χρήσης 65%, στα φρούτα 40,7% κ.ο.κ. Επίσης, τα καύσιμα ακριβαίνουν για όλο τον κόσμο, αλλά για τους Ελληνες ακριβαίνουν περισσότερο. Τον Απρίλιο αυξήθηκαν κατά 34,3% στην Ευρωζώνη, ενώ στην Ελλάδα κατά 38,6%, δηλαδή 21,2% περισσότερο.

Θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος ότι αυτές οι τεράστιες αποκλίσεις είναι συγκυριακές ή ότι οφείλονται στο λεγόμενο base effect (μεγαλύτερη άνοδος του πληθωρισμού σε κάποια περίοδο του έτους, όταν η άνοδος την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους είναι μικρή). Ωστόσο, δεν ισχύει κάτι τέτοιο.

Τα αναλυτικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας για τον πληθωρισμό των τελευταίων οκτώ ετών είναι καταλυτικά: Από το 2000 έως και το 2007, οι τιμές των ρούχων αυξήθηκαν στην Ευρωζώνη κατά 5,2% συνολικά. Στην Ελλάδα η σωρευτική αύξηση ήταν 23,7%, δηλαδή 355,7% μεγαλύτερη. Επίσης, οι τιμές των δημητριακών στη χώρα μας αυξάνονταν ταχύτερα πολύ πριν από την τρέχουσα επισιτιστική κρίση. Στην προηγούμενη οκταετία αυξήθηκαν κατά 31,1% έναντι μόλις 17,3% στην Ευρωζώνη, δηλαδή 80% περισσότερο.

Αντιστοίχως, στην Ελλάδα, συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, οι ανατιμήσεις ήταν μεγαλύτερες κατά 123,2% στα γαλακτοκομικά, κατά 122,2% στον καφέ, κατά 120% στη ζάχαρη και τα γλυκά και κατά 145,9% στα ενοίκια κατοικίας. Στην ελαιοπαραγωγό χώρα μας, ακόμη και το λάδι ανατιμήθηκε κατά 64,14% περισσότερο απ’ ό,τι στην υπόλοιπη Ευρωζώνη, ενώ τα ψάρια και το κρέας κατά 13,4% και 11,5% αντίστοιχα.

Εξάγονται πιο φθηνά

Ο υψηλός πληθωρισμός και η ακρίβεια δεν είναι συγκυριακά φαινόμενα και δεν οφείλονται στην παρούσα διεθνή κρίση, εξαιτίας της απλώς οξύνθηκαν. Προσφάτως ανακαλύψαμε έκπληκτοι ότι η ελληνική φέτα πωλείται φθηνότερα στα σουπερμάρκετ του Βερολίνου απ’ ό,τι στα καταστήματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Το μόνο πραγματικά εκπληκτικό είναι ίσως ότι ανακαλύψαμε μόνο τη φέτα ενώ, κατά πάσα πιθανότητα, οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι αγοράζουν φθηνότερα από τους Ελληνες όλα τα εξαγόμενα ελληνικά προϊόντα.

Από τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για τις τιμές χονδρικής στη βιομηχανία, προκύπτει ότι οι αυξήσεις τιμών στα προϊόντα που προορίζονται για την ελληνική αγορά είναι σταθερά μεγαλύτερες από αυτές που επιβάλλονται στα ίδια προϊόντα, τα οποία κατευθύνονται στο εξωτερικό. Το 2001, οι ελληνικές βιομηχανίες αύξησαν τις τιμές των προϊόντων που πούλησαν εντός συνόρων κατά 3,6%. Η αύξηση των τιμών των ίδιων προϊόντων που εξήχθησαν ήταν μόλις 0,7%. Στην επταετία 2001-2007, οι αυξήσεις δύο ταχυτήτων, με τους Ελληνες καταναλωτές πάντα στην πρώτη ταχύτητα, είναι μόνιμο φαινόμενο. Το 2003 μάλιστα, οι βιομηχανίες μείωσαν τις τιμές των προϊόντων τους κατά 0,3% για τις αγορές του εξωτερικού, αλλά τις αύξησαν κατά 2,3% για την εγχώρια αγορά. Μοναδική εξαίρεση ήταν το 2004 όταν η αύξηση για το εξωτερικό ήταν μεγαλύτερη από την αντίστοιχη για την ελληνική αγορά, λόγω του base effect.

Σωρευτικά στην 7ετία, οι τιμές χονδρικής των ίδιων προϊόντων των ίδιων Ελλήνων παραγωγών αυξήθηκαν κατά 27,8% για την ελληνική αγορά και κατά 16,2% για την εξωτερική.

Η απάντηση στο ερώτημα «γιατί οι βιομηχανίες έχουν ανατιμήσεις δύο ταχυτήτων;» είναι: Πρώτον, επειδή θέλουν και, δεύτερον, επειδή μπορούν. Δηλαδή, θέλουν να έχουν ανταγωνιστικές τιμές στα προϊόντα που στέλνουν στις «δύσκολες» αγορές του εξωτερικού. Από την άλλη, μπορούν να ανεβάζουν τις τιμές στην εγχώρια αγορά, όπου ανθούν τα ολιγοπώλια και τα καρτέλ. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Ελληνας καταναλωτής, κατά κάποιον τρόπο, «επιδοτεί» τις ελληνικές εξαγωγές.

Το έλλειμμα ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά εξηγεί άλλωστε τον σταθερά υψηλότερο πληθωρισμό μεταξύ της Ελλάδας και της Ευρωζώνης. Στην ελληνική αγορά οι 50 μεγαλύτεροι από τους 1.400 προμηθευτές των σούπερ μάρκετ (πολυεθνικές και εγχώριες επιχειρήσεις) ελέγχουν το 55% – 60% του τζίρου των τελευταίων. Δύο εταιρείες ελέγχουν το 76% της αγοράς ρυζιού, άλλες δύο το 65% της αγοράς ελαιολάδου, ενώ τρεις εταιρείες πραγματοποιούν το 70% των πωλήσεων χυμών. Σε τέτοιες ολιγοπωλιακές συνθήκες τα περιθώρια κέρδους εύκολα διατηρούνται σε ανοδική τροχιά κι έτσι τροφοδοτούν την ακρίβεια. Σε τέτοιες συνθήκες τα «41» μέτρα που ανακοίνωσε πρόσφατα το υπουργείο Ανάπτυξης ίσως βελτιώσουν σε κάποιο βαθμό την κατάσταση, αλλά δεν πρόκειται να την αλλάξουν ουσιαστικά. Δεν μπορούν να καταπολεμήσουν το υψηλό επίπεδο της ακρίβειας.

Συλλαλητήρια και μποϊκοτάζ από τη ΓΣΕΕ

Τη δημιουργία καταναλωτικών οργανώσεων με πανελλαδική διάρθρωση και συμμετοχή των εργατοϋπαλληλικών κέντρων σε αυτές, αποφάσισε το Γενικό Συμβούλιο της ΓΣΕΕ. Στόχος αυτής της κίνησης θα είναι και το μποϊκοτάζ συγκεκριμένων προϊόντων ή εταιρειών.

Επίσης, η ΓΣΕΕ αποφάσισε να συνδιοργανώσει (με την ΑΔΕΔΥ, τις καταναλωτικές οργανώσεις, τα εργατικά κέντρα, την ΠΑΣΕΓΕΣ και την ΕΝΑΕ) συλλαλητήρια διαμαρτυρίας κατά της ακρίβειας στην Αθήνα και σε μεγάλες πόλεις το δεύτερο δεκαήμερο του Ιουνίου.

Πληθωρισμός πάνω από 4%

Το κρεσέντο του πληθωρισμού θα συνεχιστεί για αρκετούς μήνες ακόμη, εκτιμά πλέον το οικονομικό επιτελείο και ουσιαστική αποκλιμάκωση δεν πρόκειται να αρχίσει πριν από τον Σεπτέμβριο. Προς το παρόν, το υπουργείο Οικονομίας εμμένει στην εκτίμηση για μέσο πληθωρισμό 3,5% το 2008. Ωστόσο, όσο περνούν οι μήνες, μειώνονται οι πιθανότητες να επιβεβαιωθεί. Ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων της EFG Eurobank κ. Γκίκας Χαρδούβελης εκτιμά ως πιθανό ο μέσος πληθωρισμός να διαμορφωθεί σε επίπεδα πάνω από 4% φέτος. Εάν συμβεί αυτό, θα πρόκειται για τη χειρότερη επίδοση από το 1998, όταν μετά την υποτίμηση της δραχμής και το «κλείδωμά» της στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών, επιτόκια και πληθωρισμός τέθηκαν σε τροχιά σύγκλισης εν όψει της ένταξης της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση.

Για να υποχωρήσει ο πληθωρισμός σε μέσα επίπεδα έτους κάτω από το 4% θα πρέπει να πέσει η τιμή του πετρελαίου κάτω από τα 85 δολάρια το βαρέλι εκτιμούν αναλυτές και προσθέτουν ότι, αυτή τη στιγμή, κανένας δεν «βλέπει» την τιμή του μαύρου χρυσού τόσο χαμηλά στο ορατό μέλλον. Σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα, όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν ότι οι τιμές θα παραμείνουν σε ανοδική τροχιά κατά τα επόμενα δύο χρόνια.