«Πόλεμος στην ακρίβεια, με πρόχειρες λύσεις

H ιστορία των ανατιμήσεων, της ακρίβειας και της «αισχροκέρδειας» είναι μακρά και παρεξηγημένη στην Ελλάδα. Ομως, τα πράγματα αποχαλινώθηκαν μέσα στην τελευταία δεκαετία, περιέργως, όταν άρχισαν και οι εντονότερες προσπάθειες συγκράτησης του πληθωρισμού, προκειμένου να μπούμε στην Eυρωζώνη.

Οι τότε κυβερνήσεις ανακάλυψαν ότι το κράτος μπορούσε να πιέσει εκείνο το κομμάτι του εμπορίου που στατιστικά παίζει ρόλο στη διαμόρφωση του πληθωρισμού, προκειμένου να επιτευχθούν αποδεκτές από την Ευρωπαϊκή Ενωση επιδόσεις. Τότε, επί υφυπουργείας Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, επετεύχθησαν οι πρώτες Συμφωνίες Κυρίων, οι οποίες είναι μεν άτυπες, δεν παύουν, όμως, (σαν συμφωνίες που είναι) να περιέχουν κέρδος και για τις δύο πλευρές. Δηλαδή, οι μετέχοντες στη συμφωνία από την πλευρά του εμπορίου, διατηρούσαν μεν τις τιμές σε σταθερά επίπεδα, πλην όμως βρήκαν την ευκαιρία να αρχίσουν να συνεννοούνται μεταξύ τους, ώστε από αυτά τα επίπεδα των τιμών να μην ζημιώνεται κανείς, αλλά να επιμερίζεται το κέρδος αναλογικά σε όλους. Κοντολογίς, έφτιαξαν δίκτυο επικοινωνίας και συμφωνούσαν τις τιμές.

Μόλις το ευρώ μπήκε στην καθημερινότητά μας έδωσε μια καταπληκτική ευκαιρία ανατιμήσεων διά της στρογγυλοποίησης, αρχικά χωρίς ουσιαστική επίπτωση στον πληθωρισμό, καθώς το ενιαίο νόμισμα έδρασε στο σύνολο της οικονομίας αντιπληθωριστικά. Οταν κάποια στιγμή (στα τέλη του 2003) λόγω εξωγενών παραγόντων οι τιμές ανέβηκαν πάλι, ο τότε υφυπουργός Κίμων Κουλούρης προσέφυγε επίσης στις Συμφωνίες Κυρίων.

Παράλληλα, φυσικά, εξακολούθησε να λειτουργεί το κύκλωμα συνεννόησης μεταξύ εισαγωγέων τροφίμων, βιομηχανίας τροφίμων και αλυσίδων σούπερ μάρκετ, έτσι ώστε οι μεν τιμές να ελέγχονται οι δε καταναλωτές να είναι εγκλωβισμένοι.

Ομως, σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η πολύχρονη επίδραση των «στρογγυλοποιήσεων» στις τιμές, η συγκράτηση των δημοσίων δαπανών και των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και των υπαλλήλων των ΔΕΚΟ, προκειμένου να μειωθεί το κρατικό έλλειμμα κάτω από το 3% –σύμφωνα με τις επιταγές των Βρυξελλών– σε συνδυασμό με την εκρηκτική άνοδο των τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων διεθνώς χάλασε το ελληνικό οικοδόμημα της κατανάλωσης. Οι τιμές ξέφυγαν (καταλήξαμε να είμαστε η πιο ακριβή χώρα της Ευρώπης), ο πληθωρισμός επίσης (ετοιμάζεται για ρεκόρ δεκαετίας), οι πολίτες άρχισαν να δυσανασχετούν στα σοβαρά και η κυβέρνηση να ανησυχεί για την επιβίωσή της.

Και τότε ανακαλύφθηκαν τα «τελεσίγραφα προς τις πολυεθνικές» και τις άλλες εταιρείες που συμμετέχουν στο κύκλωμα του λιανεμπορίου, δηλαδή ενός άλλου επικοινωνιακού τύπου «Συμφωνίας Κυρίων» που θα ισχύουν –φυσικά– πρόσκαιρα. Ταυτόχρονα, μπαίνουν σε εφαρμογή 41 «μέτρα», προκειμένου να τακτοποιηθεί κάπως το εμπόριο, κυρίως στην κατεύθυνση της δημοσιοποίησης στοιχείων που διαμορφώνουν τις τιμές, έτσι ώστε το αρμόδιο υπουργείο Ανάπτυξης και οι πολίτες να μπορούν να έχουν μια σαφέστερη εικόνα.

Είναι προφανές ότι για μία ακόμη φορά επιλέγεται η άμεση και «εύκολη» λύση της χειραγώγησης του εμπορίου από όλες τις πλευρές. Αντί γι’ αυτό, το κράτος (για να μην πούμε η κυβέρνηση…) θα μπορούσε –και θα όφειλε– να έχει προετοιμάσει τις δομές και τους μηχανισμούς, έτσι ώστε να επιβάλλει στην αγορά να λειτουργεί με όρους ανταγωνισμού. Ο ανταγωνισμός οδηγεί στη συμπίεση του κόστους παραγωγής, στη βελτίωση των τιμών διάθεσης των προϊόντων και της ποιότητας των αγαθών. Ετσι, τελικά, ωφελούνται οι καταναλωτές.

Οπως είναι γνωστό σε πολλούς, το νομοθετικό πλαίσιο που επιβάλλει τον ανταγωνισμό στην ελληνική αγορά μπορεί να θεωρηθεί πλήρες εδώ και κάμποσες δεκαετίες. Εκείνο που υπολείπεται (ως συνήθως) είναι οι όροι και οι τρόποι εφαρμογής του. Για παράδειγμα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι πανίσχυρη θεωρητικά, παραμένει, όμως, οριακά στελεχωμένη, με μικρή διασύνδεση με άλλες σχετικές κρατικές υπηρεσίες και κάτω από μια μόνιμη καχυποψία για τον ρόλο και τις δυνατότητές της, όχι μόνο από τον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά και από τους πολιτικούς που την εποπτεύουν.

Αν, λοιπόν, είχε προηγηθεί μια σοβαρή δουλειά… επανίδρυσης του πλαισίου που επιβάλλει τον ανταγωνισμό στην αγορά, τότε οι τιμές θα είχαν ρυθμιστεί προς τα κάτω, όπως συμβαίνει στα άλλα οργανωμένα κράτη της Ε.Ε. (αλλά αποσπασματικά και στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, όπως λειτούργησε στις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και μειώθηκαν δραματικά τα επικοινωνιακά τέλη). Τότε, ο αρμόδιος σήμερα υπουργός κ. Φώλιας δεν θα αναγκαζόταν να προχωρήσει σε ηρωικά «τελεσίγραφα», ούτε να υφίσταται τη δυσαρέσκεια των πολιτών που αισθάνονται καθημερινά την ασφυξία μιας παράλογης ακρίβειας. kath