Οι κακές συνήθειες των Ελλήνων

Άρθρο του Του Δημήτρη Ελαφρόπουλου στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Οι Ελληνες αναδεικνύονται πρωταθλητές στο κάπνισμα και στην κατανάλωση αλκοόλ, ενώ ταυτόχρονα δεν προτιμούν ιδιαίτερα τη σωματική άσκηση ούτε την κατανάλωση λαχανικών, όπως αποκαλύπτει μεγάλη ευρωπαϊκή κοινωνική έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας ανακοινώνονται επίσημα αύριο.
Η Ευρωπαϊκή Κοινωνική Ερευνα (ESS), που διεξάγεται εδώ και πάνω από δύο δεκαετίες, αποτελεί τη μεγαλύτερη και πλέον αξιόπιστη έρευνα αξιών, στάσεων και συμπεριφορών των πολιτών στις χώρες της Ευρώπης. Οπως εξηγεί στο «Βήμα» η Μανίνα Κακεπάκη, εθνική συντονίστρια του ESS στην Ελλάδα και επιστημονικά υπεύθυνη του χρηματοδοτούμενου από το Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΛΙΔΕΚ) 11ου γύρου της έρευνας, «η μελέτη αυτή “τρέχει” κάθε δύο χρόνια
από το 2002 και στην Ελλάδα την ευθύνη υλοποίησής της έχει το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ). Η Ελλάδα
ως τώρα έχει συμμετάσχει στους 6 από τους συνολικά 11 γύρους, με τη συλλογή δεδομένων για τον πλέον πρόσφατο
11ο γύρο να έχει ολοκληρωθεί από 2 Φεβρουαρίου έως 9 Μαΐου του 2024»

Συστηματικοί καπνιστές
Τα δεδομένα της έρευνας αποκαλύπτουν ανησυχητικά στοιχεία για τις συνήθειες καπνίσματος στην Ελλάδα. Σχεδόν ένας στους τρεις Ελληνες (29,5%) καπνίζει πάνω από 10 τσιγάρα ημερησίως, το υψηλότερο ποσοστό ανάμεσα στις 24 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα. Συνολικά, το 40% του πληθυσμού καπνίζει, είτε περιστασιακά είτε συστηματικά, με τους άνδρες να κατέχουν υψηλότερα ποσοστά (46,8%) από τις γυναίκες (33,8%). Στον αντίποδα, στη Σουηδία μόλις το 1,5% των ερωτηθέντων απάντησε καταφατικά. Η εικόνα αυτή υπογραμμίζει την ανάγκη για εντατικότερη εφαρμογή αντικαπνιστικών πολιτικών στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με μια συνολικότερη ευαισθητοποίηση του πληθυσμού για τις επιπτώσεις του καπνίσματος στη υγεία. Οπως σημειώνει η κυρία Κακεπάκη, «παρατηρώντας τα στοιχεία για τις 24 χώρες για τις οποίες έχουμε μέχρι στιγμής δημοσιευμένα
αποτελέσματα, διαπιστώνουμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες (αν όχι στην πρώτη) θέσεις αναφορικά με συνήθειες και πρακτικές που σύμφωνα και με τον ΠΟΥ αλλά και με πλήθος μελετών είναι επιβλαβείς ή επιβαρυντικές για την υγεία (κάπνισμα, έντονη χρήση αλκοόλ, καθιστική ζωή, μειωμένη πρόσληψη φρούτων ή λαχανικών). Η διαπίστωση αυτή πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω στον βαθμό που η υγεία του πληθυσμού είναι συνάρτηση ατομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών αλλά και υλικών παραγόντων».
Υψηλά ποσοστά binge drinking
Εντυπωσιακά είναι τα ευρήματα ως προς την ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ στη χώρα μας. Η Ελλάδα κατατάσσεται στη δεύτερη θέση, μετά την Ιρλανδία, σε binge drinking, δηλαδή στην υψηλή κατανάλωση αλκοόλ σε σύντομο χρονικό διάστημα. Τα  ποσοστά είναι ιδιαίτερα υψηλά στους άνδρες (9,1% καθημερινά και 41,1% κάθε εβδομάδα) συγκριτικά με τις γυναίκες (2,4% και 27% αντίστοιχα). Αξιοσημείωτο είναι ότι σχεδόν το 47,5% των νέων ηλικίας 15-29 ετών καταναλώνει μεγάλες ποσότητες αλκοόλ εβδομαδιαίως, ενώ τα άτομα 70 ετών και άνω εμφανίζονται ως η ηλικιακή ομάδα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση σε
καθημερινή βάση.
Ουραγός στην κατανάλωση λαχανικών
Μια άλλη πτυχή των διατροφικών συνηθειών των Ελλήνων που αποκαλύπτει η έρευνα είναι η χαμηλή κατανάλωση λαχανικών. Η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία στην κατανάλωση λαχανικών τρεις ή περισσότερες φορές την ημέρα, με μόλις το 1,3% των πολιτών να δηλώνει πως τρέφεται συχνά στην καθημερινότητά του με λαχανικά. Παρά την ελληνική αγροτική παραγωγή πληθώρας λαχανικών προϊόντων φαίνεται πως αυτά εν τέλει δεν αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής των Ελλήνων.
Αντίθετα, οι χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο (13,1%) και η Ιρλανδία (8,8%), εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά κατανάλωσης λαχανικών.
Χαμηλά επίπεδα σωματικής άσκησης
Η σωματική δραστηριότητα αποτελεί έναν ακόμη τομέα όπου η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις. Οι Ελληνες δηλώνουν ότι αφιερώνουν κατά μέσο όρο μόλις δύο ημέρες την εβδομάδα σε φυσική δραστηριότητα, καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση από το τέλος ανάμεσα στις 24 χώρες Στην αντίπερα όχθη, χώρες όπως η Λιθουανία (4,1 ημέρες) και η Γερμανία (4 ημέρες) παρουσιάζουν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας.
Οπως υπογραμμίζει η ερευνήτρια του ΕΚΚΕ «(και) στην Ελλάδα οι συνήθειες και πρακτικές αυτές διαφοροποιούνται ως προς το φύλο και την ηλικία, δηλωτικό και διαφοροποιημένων προτύπων κοινωνικοποίησης, τόσο έμφυλων όσο και διαγενεακών: ενδεικτικά οι γυναίκες καπνίζουν, πίνουν αλλά και ασκούνται λιγότερο από τους άνδρες. Οι νεότεροι/ες (κάτω των 30 ετών) ασκούνται περισσότερο, το κάπνισμα είναι ισχυρότερη συνήθεια στις ηλικίες άνω των 30 αλλά πολύ περιορισμένη στους ηλικιωμένους, ενώ η έντονη κατανάλωση αλκοόλ (binge drinking) φαίνεται να αποτελεί εβδομαδιαία συνήθεια για σχεδόν τους
μισούς νέους/ες κάτω των 30 ετών»