Ισπανία, μια χώρα χωρίς νερό

Εφημερίδα-ΤΑ ΝΕΑ – 16/02/2024 (σελ. 2)

Ισπανία, μια χώρα χωρίς νερό

Της Maria Ramirez

Περπατώντας αυτές τις μέρες στη Βαρκελώνη, είναι αδύνατον να μη δεις τις αφίσες και τις διαφημιστικές πινακίδες που απεικονίζουν έναν πλαστικό κόκκινο κουβά και το μήνυμα «Το νερό δεν πέφτει από τον ουρανό» (L’aigua no cau del cel – στα καταλανικά). Οι διαφημίσεις αποτελούν μέρος μιας εκστρατείας με σκοπό να πειστούν οι πολίτες να κάνουν οικονομία στο νερό. Από τις αρχές Φεβρουαρίου, η Βαρκελώνη και άλλες 200 πόλεις της Καταλωνίας βρίσκονται επισήμως σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω ξηρασίας. Αυτό σημαίνει ότι περισσότεροι από έξι εκατομμύρια άνθρωποι στην περιοχή ζουν με περιορισμούς. Η επιτρεπόμενη ημερήσια χρήση νερού ανά κάτοικο είναι μετρημένη. Τα πάρκα δεν ποτίζονται, τα σιντριβάνια είναι στεγνά και τα ντους στις πισίνες και τις παραλίες είναι κλειστά. Οι αγρότες δεν μπορούν να αρδεύσουν τις περισσότερες καλλιέργειές τους και πρέπει να μειώσουν στο μισό τη χρήση νερού για τα ζώα, ειδάλλως κινδυνεύουν με πρόστιμα.

Δεν είναι μόνο η Καταλωνία. Ο χάρτης του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ξηρασίας εμφανίζει ολόκληρη την ισπανική μεσογειακή ακτή σε δεινή κατάσταση, με τις κόκκινες περιοχές να υποδηλώνουν συναγερμό παρόμοιο με εκείνον της Βόρειας Αφρικής και της Σικελίας. Μπορεί η Καταλωνία να βιώνει τη χειρότερη ξηρασία που έχει καταγραφεί ποτέ για την περιοχή, αλλά η νότια περιοχή της Ανδαλουσίας αντιμετωπίζει συνεχόμενη ξηρασία από το 2016. Πέρυσι, οι ξηρασίες της Ισπανίας κατατάχθηκαν μεταξύ των 10 πλέον δαπανηρών κλιματικών καταστροφών στον κόσμο, σύμφωνα με έκθεση της Christian Aid.

Η Ευρώπη θερμαίνεται με διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με τις άλλες ηπείρους. Για την Ισπανία, αυτή δεν είναι μια αφηρημένη απειλή: η διατάραξη του κλίματος έχει ήδη αλλάξει τη ζωή των ανθρώπων. Κύματα καύσωνα αναγκάζουν τους ανθρώπους να περιορίσουν τον χρόνο που περνούν έξω ώστε να αποφύγουν τη θερμοπληξία, μια ήδη θανατηφόρα απειλή για τους εργαζομένους στους δρόμους των πόλεων και στα αγροκτήματα. Τα ξενοδοχεία γεμίζουν πισίνες με θαλασσινό νερό και αναρωτιούνται τι θα φέρει η επόμενη σεζόν. Οι αγρότες πετούν ολόκληρες σοδειές φρούτων, ώστε να χρησιμοποιήσουν το πολύτιμο νερό για να σώσουν τουλάχιστον τα δέντρα τους. Η παραγωγή ελαιολάδου παραλύει από τους ισχυρούς καύσωνες. Οι παραγωγοί αμυγδάλων φοβούνται την πρώιμη ανθοφορία η οποία προκλήθηκε από τον θερμότερο Ιανουάριο που έχει καταγραφεί ποτέ, καθώς θα μπορούσε να καταστρέψει και πάλι την παραγωγή.

Η αβεβαιότητα σχετικά με τη γεωργική παραγωγή, τις τιμές και τα αποθέματα νερού εξηγεί εν μέρει τη δυσφορία αυτών των αγροτών που κλείνουν δρόμους και διαμαρτύρονται στους δρόμους των ισπανικών πόλεων, ακολουθώντας το πρόσφατο παράδειγμα των ομολόγων τους στη Γαλλία, το Βέλγιο και τη Γερμανία. Πέρα από τις τρέχουσες ελλείψεις νερού, διαμαρτύρονται για μια σειρά από επιβαρύνσεις, από την επαχθή γραφειοκρατία έως τον αθέμιτο ανταγωνισμό από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης με χαμηλότερα περιβαλλοντικά και υγειονομικά πρότυπα και τις σκληρές προϋποθέσεις που απαιτούνται για χρηματοδότηση. Παραδόξως, οι διαμαρτυρίες αφορούν επίσης μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση των επιπτώσεων της γεωργίας στο περιβάλλον και στην έξοδο από έναν φαύλο κύκλο που τελικά επιδεινώνει τις συνθήκες και για τους αγρότες.

Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πώς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν αυτές οι εντάσεις από λαϊκιστικά κόμματα, ιδίως της Ακροδεξιάς. Οι μέινστριμ πολιτικοί κατηγορούνται ότι επικεντρώνονται πολύ συχνά σε μικροπολιτικές και σε αγώνες εξουσίας που σχετίζονται με τη δική τους επιβίωση. Δεν είναι όμως δίκαιο να παρουσιάζονται όλοι οι αγρότες σαν καρικατούρες, ως θύματα ή ως υποχείρια της Ακροδεξιάς και να υποθέτουμε ότι δεν έχουν καμία αυτενέργεια. Η ανησυχία τους είναι πραγματική – και αποτελεί μια ευκαιρία που αδίστακτοι ηγέτες μπορούν να εκμεταλλευτούν.

Η προσαρμογή στην κλιματική κρίση συμβαίνει ήδη στην Ισπανία, καθώς δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Αλλά ένα μεγάλο κομμάτι της είναι αυτοσχέδιο και τείνει να λαμβάνει χώρα μόνο όταν τα χειρότερα έχουν ήδη συμβεί.

Οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει να διασφαλίσουν ότι θα δοθεί προτεραιότητα σε εκείνους που είναι πιο ευάλωτοι στην αβεβαιότητα του κλίματος και οι οποίοι μπορεί να έχουν παράπονα για τα μέτρα που υποτίθεται ότι ψηφίστηκαν προκειμένου να τους βοηθήσουν. Σε πολλές περιοχές της Ισπανίας, ίσως να μην πέσει νερό από τον ουρανό. Αλλά μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ούτε οι λύσεις θα πέσουν από τον ουρανό, όσο κι αν επιμένουν σε αυτό πολλοί δημαγωγοί.

Η Μαρία Ραμίρεθ είναι δημοσιογράφος και αναπληρώτρια διευθύντρια Σύνταξης του ισπανικού ειδησεογραφικού ιστοτόπου elDiario.es