Ιδιαιτερότητες της υπέρτασης στο γυναικείο φύλο

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΑ ΝΕΑ – 15/10/2020 (σελ. 37)

Ιδιαιτερότητες της υπέρτασης στο γυναικείο φύλο
Του Κώστα Τσιούφη

Η αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση ευθύνεται για το 50% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και το 12% της ολικής θνητότητας τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες. Ωστόσο, η υπέρταση στις γυναίκες παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες που αφορούν τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στην αύξηση της πίεσης, τον επιπολασμό της υπέρτασης στα διάφορα ηλικιακά στάδια της γυναίκας και βέβαια τις ανάλογες θεραπευτικές φαρμακευτικές επιλογές.

Στην ομοιοστασία της αρτηριακής πίεσης είναι σημαντικός ο ρόλος των οιστρογόνων τα οποία έχουν ευνοϊκές επιδράσεις στο νευρο-ορμονικό σύστημα, στο οξειδωτικό στρες και στην ενδοθηλιακή λειτουργία των αγγείων. Κατά συνέπεια, στην αναπαραγωγική ηλικία, ο επιπολασμός της υπέρτασης είναι μικρότερος στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Μετά την εμμηνόπαυση στις περισσότερες από τις γυναίκες υπάρχει μια αύξηση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης που πιθανότατα οφείλεται στην πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων και στη συνοδό αύξηση του σωματικού βάρους. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε τις διαταραχές συναισθήματος που είναι συχνές μετά την εμμηνόπαυση και προκαλούν έντονες διακυμάνσεις στα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης. Ετσι, η υπέρταση απαντάται το ίδιο συχνά σε άνδρες και γυναίκες ηλικίας 45-60 ετών, ενώ μετά τα 60-65 έτη απαντάται πιο συχνά στις γυναίκες. Από τη μελέτη DASH φάνηκε ότι οι γυναίκες είναι πιο «αλατοευαίσθητες», δηλαδή η αυξημένη κατανάλωση άλατος προκαλεί μεγαλύτερη αύξηση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης σε σχέση με τους άνδρες. Επιπλέον, φαίνεται ότι οι στοχευμένες υγιεινοδιαιτητικές παρεμβάσεις (μείωση κατανάλωσης άλατος, σωματική άσκηση, απώλεια βάρους) από μόνες τους είναι λιγότερο αποτελεσματικές στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες αντίστοιχης ηλικίας.

Οι γυναίκες πρέπει – όπως και οι άνδρες – να έχουν τιμές πίεσης μετρούμενες στο ιατρείο κάτω από 140/90 mmHg ή μετρούμενες στο σπίτι κάτω από 135/80 mmHg ή και ακόμη χαμηλότερες τιμές αν είναι ηλικίας κάτω των 65 ετών. Οσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή όλες οι κατηγορίες υπερτασικών φαρμάκων είναι το ίδιο αποτελεσματικές στη μείωση της πίεσης. Ωστόσο, τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα αντιυπερτασικά φάρμακα όπως οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (αΜΕΑ) και οι ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης ΙΙ (οι σαρτάνες) θα πρέπει να αποφεύγονται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας που δεν λαμβάνουν μέτρα αντισύλληψης, ενώ απαγορεύονται κατά την κύηση. Τα θειαζιδικά διουρητικά έχει αποδειχτεί ότι μειώνουν την οστεοπόρωση και πιθανότατα θα πρέπει να προτιμάται η χρήση τους σε γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Να λαμβάνεται υπόψη ότι οι γυναίκες εμφανίζουν σε διπλάσιο ποσοστό τις ενοχλητικές αλλά όχι συχνές παρενέργειες των αντιυπερτασικών φαρμάκων (π.χ. βήχας, οίδημα σφυρών, ηλεκτρολυτικές διαταραχές).

Η υπέρταση είναι το ίδιο βλαπτική σε γυναίκες και άνδρες και απαιτεί επαγρύπνηση για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές ιδιαιτερότητες του γυναικείου φύλου.

Ο Κώστας Τσιούφης είναι καθηγητής Καρδιολογίας του ΕΚΠΑ, διευθυντής της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής